Rozpoczęliśmy styczeń, dlatego serdecznie zapraszamy na kolejny miesiąc tematyczny, tym razem poświęcony rozwojowi osobowości, a także jej wpływowi na zachowanie dzieci, nastolatków, dorosłych oraz seniorów.
Czym jest osobowość? W psychologii wiele jest sposobów jej opisywania, a najbardziej ogólną definicją tego pojęcia jest unikalny zbiór cech psychicznych danego człowieka, który wpływa na jego zachowanie. Osobowość kształtuje się już w dzieciństwie, a na jej rozwój ma wpływ kilka czynników, zarówno biologicznych, jak i środowiskowych. Oznacza to, że osobowość każdego człowieka jest wynikiem zarówno budowy i funkcjonowania układu nerwowego, jak i sposobu wychowania i kontaktu dziecka z otoczeniem.
Już w okresie niemowlęctwa u dziecka kształtuje się temperament – stała i niezmienna część osobowości, która jest uwarunkowana genetycznie. Temperament wyznacza względnie stały poziom energii, dominujący nastrój, a także poziom wrażliwości na bodźce. Przede wszystkim od tego, z jakim temperamentem urodziło się dane dziecko, będzie zależało, czy będzie dużo płakało, czy będzie lubiło być noszone na rękach, czy będzie wrażliwe na hałas i tym podobne.
Temperament jest pewną podstawą, na jakiej zbudowana jest osobowość dziecka. Osobowość zaczyna kształtować się we wczesnym dzieciństwie. Okres krytyczny rozwoju osobowości występuje w okresie przedszkolnym, gdy dziecko nawiązuje pierwsze samodzielne relacje z rówieśnikami, a także uczy się radzić sobie ze stresem i porażką. Na rozwój osobowości ma wpływ wiele czynników: m.in. sposób, w jaki dziecko zostało wychowane przez rodziców, a także jego relacje z rodzeństwem i najbliższą rodziną.
Niezwykle ważna jest świadomość, że w okresie dzieciństwa osobowość jest plastyczna – temperament jest stały, jednak cechy osobowości dziecka mogą ulegać zmianom pod wpływem doświadczeń. Ogromna odpowiedzialność spoczywa więc na rodzicach i innych opiekunach młodego człowieka – powinni dbać o odpowiednie wychowanie i stworzenie optymalnych warunków do wzrostu. Cechy osobowości są częściowo zmienne w późniejszych etapach życia, lecz należy pamiętać, że to właśnie dzieciństwo stanowi okres krytyczny dla rozwoju osobowości. Od tego, jak ukształtuje się osobowość dziecka, w dużej mierze zależy jego funkcjonowanie w okresie nastoletnim i w dorosłości.
