Wszyscy czujemy się czasem zdenerwowani, wściekli czy po prostu zawiedzeni z powodu zachowania drugiej osoby. Każdy z nas odznacza się jednak trochę innym stylem reagowania – niektórzy źle potraktowani przez innych nie dadzą po sobie poznać, że są zdenerwowani, inni nie będą chcieli rozmawiać, a jeszcze inni wybiorą okazywanie złości podczas kłótni. Metod reakcji jest wiele, jednak nie wszystkie z nich są korzystne dla naszego samopoczucia i, szerzej mówiąc, zdrowia psychicznego.
Komunikowanie naszych uczuć może być trudne, ale z pomocą przychodzi tu psychologia. Istnieje kilka skutecznych technik komunikacji, dzięki którym w sposób asertywny będziemy mogli wyrazić, co nie odpowiada nam w zachowaniu drugiej osoby, jakie odczucia to w nas wywołuje, oraz czego od tej osoby oczekujemy. Najbardziej powszechne techniki reagowania to dwa komunikaty: komunikat “Ja” i “FUO”. Ćwiczenie tych komunikatów to jeden z fundamentalnych elementów naszych zajęć TUS, podczas których dzieci uczą się, jak skutecznie komunikować innym swoje potrzeby i uczucia. Choć techniki te są w dużej mierze przydatne dla dzieci, z powodzeniem możemy skorzystać z nich także my – dorośli, tak, byśmy czuli się lepiej, a nasze relacje były zbudowane na wzajemnym szacunku i zaufaniu.
Komunikat “Ja” to technika polegająca na skupieniu się na nas samych – na naszych uczuciach, przekonaniach i oczekiwaniach, a nie na drugiej osobie. Tę metodę komunikacji często przedstawia się w zestawieniu z komunikatem “Ty”, polegającym na zwróceniu szczególnej uwagi na zachowanie drugiej osoby, jej charakter i wszystko inne, co nam w niej nie odpowiada. Według psychologów, dużo zdrowsze i skuteczniejsze jest skorzystanie z komunikatu “Ja”. Zamiast powiedzieć: “Irytujesz mnie”, lepiej jest powiedzieć: Jestem zirytowany”, a zamiast: “Zachowujesz się dziecinnie”, można powiedzieć na przykład: “Przykro mi, że tak się zachowałeś”.
Przykładową wypowiedzią zgodną z zasadami komunikatu “Ja” może być następujące zdanie: “Czuję się zirytowana, kiedy kolejny raz przychodzisz spóźniony, bo chciałabym spędzić z tobą więcej czasu, dlatego chciałabym, żebyś następnym razem był na czas”.
Technika ta polega na skonstruowaniu wypowiedzi złożonej z czterech podstawowych elementów:
1. JA CZUJĘ – nazwanie swoich uczuć
2. KIEDY TY – wskazanie konkretnej sytuacji, która wzbudziła w nas takie odczucia
3. PONIEWAŻ – wskazanie naszych potrzeb i powodów, dla których dana sytuacja nam nie odpowiada
4. CHCĘ – sformułowanie swoich oczekiwań wobec drugiej osoby
Kolejną techniką skutecznego reagowania jest komunikat “FUO”, którego nazwa pochodzi od formuły “Fakty – Uczucia – Oczekiwania”. W przypadku naszych zajęć TUS, tego komunikatu zwykle uczą się dzieci w wieku szkolnym. Zgodnie z tym modelem, uczestnicy zajęć ćwiczą zdrowe reagowanie na zachowania innych, które im przeszkadzają. Tak jak w przypadku komunikatu “Ja”, technika ta polega na skupieniu się na swoich odczuciach i potrzebach.
Zgodnie z trzema podstawowymi składnikami tego komunikatu, dziecko może przykładowo powiedzieć: “Nie słuchasz tego, co do ciebie mówię. Jest mi przykro i chciałbym, żebyś teraz posłuchał, jaki mam pomysł”. Komunikat “FUO” składa się więc z trzech podstawowych elementów:
1. FAKTY: przedstawienie konkretnej sytuacji, która nam nie odpowiada
2. UCZUCIA: nazwanie emocji, które odczuwamy z powodu tej sytuacji
3. OCZEKIWANIA: przedstawienie swoich potrzeb i zmian, których oczekujemy w zachowaniu drugiej osoby
Technika “FUO” jest na tyle uniwersalna, że może być wykorzystywana także przez dorosłych w codziennych sytuacjach. Służy przede wszystkim do wyrażania konstruktywnej krytyki, więc, co ciekawe, może być także z powodzeniem stosowana w środowisku pracowniczym. Zgodnie z formułą “FUO”, możemy przykładowo powiedzieć: “Kolejny raz przeglądasz Facebooka. Irytuje mnie to. Chcę, żebyś pomógł mi w pracy”.
Skuteczna komunikacja jest fundamentem naszego życia społecznego, dlatego niezwykle ważne jest, by się jej nauczyć. Dzięki komunikatom “Ja” i “FUO” możemy w sposób asertywny wyrazić swoje uczucia i potrzeby, nie raniąc przy tym drugiej osoby, przez co nasze relacje mogą być zdrowe i wartościowe. Bardzo Was zachęcamy, by ćwiczyć w sobie te umiejętności, tak, by weszły Wam w nawyk.
Zadbajcie o siebie i swoje relacje! 🙂
