W tym miesiącu pochylamy się nad tematyką funkcjonowania osób z diagnozą spektrum autyzmu (w tym Zespołem Aspergera – według obowiązującej jeszcze klasyfikacji medycznej). Wiemy już, jakie są charakterystyczne przejawy spektrum u dzieci. Jak zmienia się funkcjonowanie dzieci z diagnozą ASD, gdy zaczynają dorastać, a więc muszą nauczyć się mierzyć z coraz to nowymi wyzwaniami?
Nastolatkowie w spektrum autyzmu, podobnie jak młodsze dzieci, często miewają trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji, zwłaszcza tych z rówieśnikami. W okresie adolescencji mają zwykle dużą potrzebę kontaktu, jednak często nie wiedzą, w jaki sposób rozpocząć rozmowę i nawiązywać przyjaźnie. Trudności z nawiązywaniem kontaktu często powodują u nich poczucie niezrozumienia i niedopasowania, przez co nieraz wycofują się z grupy rówieśniczej lub też utrzymują kontakt z wąskim gronem kolegów i koleżanek.
Charakterystyczne dla nastolatków w spektrum mogą być trudności z komunikacją, zwłaszcza z zakresu rozumienia metafor, ironii i innych komunikatów niewerbalnych – zwłaszcza, gdy ich treść jest niezgodna z treścią komunikatów słownych. Często również mają oni trudności z rozumieniem reguł społecznych, przez co mogą nie potrafić dostosować swojego zachowania do wymagań sytuacji społecznej – np. w szkole.
Młodzież z diagnozą ASD charakteryzują również sztywne i ograniczone wzorce zachowań i aktywności, co wiąże się przede wszystkim z upodobaniem regularności i stałości. Gdy ustalony wcześniej plan ulega zmianie, może wywoływać to u nastolatków sprzeciw spowodowany naruszeniem poczucia bezpieczeństwa. Ograniczone wzorce wiążą się również z zainteresowaniami – wielu nastolatków z ASD ma pasję, zwykle o dość wąskim zakresie, której rozwijaniu poświęca dużo czasu i na której temat posiada szeroką wiedzę.
Nastolatkowie w spektrum autyzmu, mimo swoich zasobów, muszą mierzyć się z wieloma trudnościami i ograniczeniami, często w niesprzyjającym i mało pomocnym środowisku, co może również wiązać się z współwystępowaniem depresji lub zaburzeń lękowych. Kluczowe jest więc zwiększanie świadomości społeczeństwa dotyczącej spektrum autyzmu, a także odpowiednie edukowanie rodziców, nauczycieli i wychowawców, by pomagali nastolatkom w spektrum w radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami.
