Powszechnie jest wiadome, że najbardziej skuteczną postawą w relacjach międzyludzkich jest asertywność. Pod tym pojęciem kryje się przede wszystkim obrona własnych granic i dbanie o nasze potrzeby z zachowaniem szacunku dla innych. By być asertywnym, musimy wiedzieć, jak odmawiać, tak by nie robić niczego wbrew sobie, nie raniąc jednak uczuć innych ludzi. Mówienie „nie”, choć brzmi prosto, większości z nas przynosi wiele trudności, ponieważ wiąże się z wieloma obawami. Boimy się przede wszystkim tego, że przypadkowo zranimy drugą osobę; towarzyszy nam też często lęk przed oceną czy wykluczeniem z grupy. By dbać o siebie i swoje prawa, musimy nauczyć się skutecznie odmawiać.
Podstawą nauki odmawiania powinno być uświadomienie sobie, dlaczego to robimy, a także wyzbycie się negatywnych przekonań na temat mówienia „nie”. Przede wszystkim, musimy pamiętać, że odmawiając, dbamy o własne potrzeby, które nie są mniej ważne niż potrzeby innych. Powinniśmy uświadomić sobie, że odmawianie przy użyciu odpowiednio dobranych słów wcale nie będzie niegrzeczne ani agresywne; nie będzie też świadczyć o tym, że jesteśmy samolubni. Ważne jest również to, że odmawiając komuś, mówimy „nie” jego prośbie czy propozycji, a nie odrzucamy daną osobę. Odpowiednio wyrażona odmowa nie powinna być więc krzywdząca.
Istnieje kilka uniwersalnych zasad odmawiania, dzięki którym będziemy mogli zrobić to w sposób uprzejmy, ale i zdecydowany. Po pierwsze, ważne jest, by swój komunikat o tym, że nie chcemy lub nie możemy czegoś zrobić, przekazać w sposób prosty i zwięzły, tak, by łatwo go było zrozumieć. Starajmy się być przy tym uprzejmi – przykładowo, możemy podziękować za to, że druga osoba nam coś zaproponowała, mimo że jej odmawiamy. Pamiętajmy także o szczerości – nie mówmy na przykład, że mamy właśnie natłok obowiązków, gdy w rzeczywistości nie mamy na coś ochoty. Za swoją odmowę nie powinniśmy jednak przepraszać ani w rozbudowany sposób jej usprawiedliwiać – mamy prawo powiedzieć „nie” bez poczucia winy.
Mówienie „nie” jest trudne, ponieważ nigdy nie możemy być pewni reakcji drugiej osoby na taki komunikat. Unikanie odmawiania może mieć jednak poważne konsekwencje dla naszego zdrowia psychicznego – często wywołuje złość czy poczucie żalu do innych – emocje, z którymi trudno jest sobie radzić. Dobra wiadomość jest taka, że umiejętność odmawiania można ćwiczyć – z czasem staje się ona coraz łatwiejsza!
Dobrego dnia!
