Rozpoczął się marzec, a to oznacza jedno – początek kolejnego miesiąca tematycznego! W tym miesiącu chcielibyśmy pochylić się nad tematyką spektrum autyzmu – zaburzenia neurorozwojowego, którego pierwsze przejawy mogą być widoczne już we wczesnym dzieciństwie.
Na wstępie warto wyjaśnić także kwestie terminologiczne – obecnie w kontekście spektrum autyzmu często mówi się o Zespole Aspergera, który jest w dalszym ciągu diagnozowany, zgodnie z wciąż obowiązującą klasyfikacją medyczną (ICD-10). Obecnie, z powodu wprowadzania nowej klasyfikacji (ICD-11), o autyzmie mówi się już jako spektrum, obejmujących szeroki zakres zachowań (różnych m.in. ze względu na płeć). Termin “Zespół Aspergera” jest jednak wciąż stosowany m.in. ze względu na już wystawione diagnozy, które nie zostaną cofnięte.
Spektrum autyzmu można zdiagnozować wówczas, gdy obserwujemy symptomy dotyczące przynajmniej jednego z trzech obszarów: nawiązywania relacji społecznych, komunikacji, a także ograniczonych wzorców zachowań i zainteresowań, a symptomy te pojawiają się przed ukończeniem przez dziecko 36. miesiąca życia. Jak przekłada się to w praktyce na funkcjonowanie osób w spektrum? Dzieci w spektrum często mogą izolować się, sprawiać wrażenie, że nie interesują się obecnością innych ludzi, lub też nawiązywać kontakt w sposób atypowy. Mogą mieć trudności z utrzymywaniem kontaktu wzrokowego, a także stosowaniem i interpretowaniem mowy ciała (mimika, gesty). Trudność często stanowi dla nich nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami. O spektrum autyzmu świadczą także trudności z komunikowaniem się. Niektóre dzieci ze spektrum w ogóle nie posługują się mową znaczeniową, inne natomiast rozpoczynają mówienie później, niż ich neurotypowi rówieśnicy. Trudności dotyczą także łączenia ze sobą informacji pochodzących z komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Charakterystyczne dla dzieci ze spektrum są również przejawy sztywnych, ograniczonych zachowań i zainteresowań. Dzieci ze spektrum autyzmu często przestrzegają rytuałów i schematów (np. określonej kolejności wykonywania czynności), mogą odczuwać lęk przed zmianami, a także przejawiają nasilone zainteresowania dotyczące zwykle jakiegoś wąskiego obszaru (np. mechanizmu działania urządzeń elektrycznych).
Na końcu naszych rozważań dotyczących spektrum autyzmu warto dodać, że spektrum autyzmu, także u dzieci, może wiązać się z bardzo różnymi zachowaniami, o różnym stopniu nasilenia. Fakt, że dana osoba nie wykazuje danych symptomów uznanych za charakterystyczne dla spektrum, nie oznacza wcale, że takiej diagnozy nie otrzyma. Ważne jest, by na każdą osobę w spektrum patrzeć w sposób indywidualny, z uwzględnieniem jej indywidualnych trudności i potrzeb.
